Hoe ver is het nog...

Het is ruim 2 maanden geleden alweer dat ik thuiskwam van mijn reis naar Valamo. Als ik denk aan die lange tocht, kan ik er alleen maar in dankbaarheid op terugkijken.
Het begon met mijn afscheid van de Pontus in Etten-Leur, waarbij de kinderen alleen al voor meer dan € 10.000 bij elkaar hadden gerend! Dat gaf natuurlijk vleugels.
Op 19 mei vertrok ik vanaf de Commerce in Kruisland, precies op de plek waar we 2 jaar geleden onze voettocht beëindigd hadden, naar het verre Finland, maar half wetend waar ik aan begon. Er waren veel mensen om me uit te zwaaien. Een van mijn broers en de man van een collega fietsten een stukje mee en later kwamen er nog 2 broers meerijden, waarvan er een helemaal meeging tot aan de Elbe.
Onderweg heb ik veel gastvrije en hulpvaardige mensen ontmoet. Met sommigen heb ik nog steeds contact. Een journalist van de Elbe-Jeetzel Zeitung vond dat er wel meer positief nieuws in de krant mocht komen en besteedde uitgebreid aandacht aan mijn onderneming. De gemeente Etten-Leur
regelde voor mij het contact met zusterstad Siauliai in Litouwen en ook hebben ze daar op het gemeentehuis de skypeverbinding verzorgd met het UMCN tijdens de oratie van Prof Hans de Wilt.
Tot 2 keer toe heeft er in de Siauliai Krastas een artikel gestaan over de reis naar Valamo. Toen de flyers op waren kwam die krant goed van pas als “geloofsbrief”. Christien de Kwant heeft mij kennis
laten maken met een heleboel mensen in Siauliai en enkele dorpen in de buurt.
Waar ik het meest naar uitkeek was de ontmoeting met mijn kinderen Carolien en Michiel in Helsinki. Samen begonnen we aan de resterende 550 km naar Valamo. Toen stond er in totaal 4136 km op de teller! Op zondagmorgen 11 juli een dienst bijgewoond in het klooster in de Russisch-Orthoxe rite. Alles tijdens de 2 uur durende plechtigheid werd gezongen. Dat was bijzonder indrukwekkend.
Met de auto en de veerboot teruggegaan naar huis.
Bij thuiskomst vond ik de oprit versierd met vlaggetjes en op de heg hing een spandoek met ’welkom thuis’ dat enkele koorleden hadden opgehangen. Binnen lagen veel brieven en kaarten te wachten .
Zo hartverwarmend allemaal. Er was ook een bericht: “Welkom thuis en Goede reis”. Want alles gaat verder en er is na de fietstocht natuurlijk niet direct iets veranderd. Maar een pelgrimage kan je kijk op leven en verlies wel beïnvloeden. (Daar moet ik nog achter komen)
Op 10 september j.l., tijdens de week van de dikke darm, ben ik met Carolien naar Nijmegen gegaan om het sponsorgeld symbolisch te overhandigen aan prof. Hans de Wilt, sinds 19 juni hoogleraar chirurgische oncologie aan het UMCN.
De cheque op de foto laat het fenomenale bedrag zien van € 31.216,60. Daar wil ik alle donateurs heel hartelijk voor bedanken! Het geld wordt goed besteed. Er wordt onderzoek gedaan om nieuwe verfijnde methodes te ontwikkelen waarmee bepaald kan worden bij welke patiënten met darmkanker chemo en/of radiotherapie zinvol is. Deze voorspelling is erg belangrijk, want baat het niet, het schaadt wel; er is bij de behandeling alles aan gelegen om vaak dodelijke complicaties te vermijden. Het gaat dus om een nieuwe strategie die bij elke patiënt die behandeld wordt, toegepast kan worden en die de kans op overleving significant vergroot.
Het mag duidelijk zijn dat het enorme geldbedrag nog niet helemaal toereikend is om deze kostbare onderzoeken te financieren, maar andere subsidiegevers zorgen voor aanvulling.
In de inaugurele rede van de nieuwbenoemde professor worden nog meer belangrijke onderzoeken genoemd die op stapel staan en er worden aanbevelingen gedaan die de overlevingskansen van patiënten met darmkanker zeker ten goede zullen komen. Jaarlijks krijgen ongeveer 12.000 mensen te maken met de diagnose “darmkanker”. Daarvan overleeft nu al ongeveer de helft!

De stand van dit moment is

€ 31216,60!

De stand van dit moment is:

€ 30464,60

Maandagavond 12 juli

De auto met de fietsen erop staat beneden in het ruim van de Paldiski Superfast VIII die ons in 29 uur naar Rostock zal brengen.

Als het laatste snippertje zon in zee is verdwenen rollen we onze matjes uit op het achterdek.

Een bijzonder moment samen met mijn kinderen. Ze hebben mij gesteund vanaf het moment dat ik vast besloten was onze tocht te maken. Een heldere ster in het westen, aan bakboord twee lichten.

Er steekt een stevige bries op die vochtige zeelucht over de gangboorden blaast en we kruipen diep in onze slaapzakken: niets zal ons deren.

Zoals de boot zijn eenzame weg vervolgt over het donkere water, trekken door mijn hoofd de lange wegen die ik ging. In weer en wind, door zompige moerasbossen met veel muskieten, op slechte wegen, oneindig lang en met tegenwind waarin je maar met moeite verder komt. Maar er waren altijd weer mensen die het pad begaanbaar maakten.

En jij was erbij, steeds, van het begin tot het eind.

Nun schliesse deine Augen: dass wir nun

dies alles so verschliessen dürfen

in unsrer Dunkelheit, in unserm Ruhn,

wie einer, dems gehört.

(Rilke, uit: Vollendetes)

Zondag 11 juli

Gistermiddag naar Lintula gegaan. Het ligt op een steenworpafstand van ons kampement. Daar wonen de zusters die in de winteroorlog gevlucht zijn zonder de hulp van het Finse leger. Ze hebben tijdens de evacuatie dan ook vrijwel niets van hun eeuwenoude inventaris aan boeken

en iconen kunnen redden.

Het klooster is niet groot. In de tuinen en op de akkers zijn de nonnen aan het werk. In opdracht van de synode van de Finse Orthodoxe kerk worden alle kaarsen die nodig zijn gemaakt op Lintula. In de zomer zorgen de bezoekers voor een aanvullig op het inkomen.

Vanmorgen naar de Russische kerkdienst gegaan in Valamo. De gelovigen die binnenkomen nemen van achter uit de kerk een bosje kaarsen mee en maken een ronde langs iconen en opengeslagen boeken terwijl ze zich voortdurend bekruisen. Dan stellen ze zich op: de mannen rechts, de vrouwen links en ze blijven tijdens de 2 uur durende dienst stil op hun plek staan. Gelukkig stonden er ook een paar bankjes langs de kant. Er is veel wierook en een koorgroepje van 5 man verzorgde de prachtige vijfstemmige gezangen á capella.

Valamo, een prachtige locatie voor studie en meditatie, voor conferenties en exposities, maar noodgedwongen met commerciële randjes.

's Middags teruggereden naar Helsinki en de tentjes opgezet bij Järvenpää. De volgende ochtend hadden we nog even tijd om de stad in te gaan.

Zaterdag 10 juli

Valamo!

Vandaag heb ik samen met Michiel de laatste 16 kilometer gefietst, van Palokki naar Valamo. In totaal staat er nu 4196 kilometer op de teller!

De bestemming is bereikt!

Het klooster van Valamo is in 1940 gesticht door Russisch orthodoxe monniken, relatief nieuw dus. Het ziet er ook allemaal erg nieuw en modern uit, afgezien van de prachtige oude ikonen, die meegekomen zijn uit het oude klooster.

Het klooster is een centrum voor spiritualiteit, studie en meditatie. De monniken die er wonen zijn zelfvoorzienend, o.m. door middel van landbouw en iconen schilderen. Daarnaast kun je er overnachten in een gasthuis, en zijn er natuurlijk iconen te koop. Er is een restaurant, een souvenirwinkel en je kunt een rondleiding krijgen. Daardoor komt het geheel ook wel een beetje commercieel over, wat leidt tot gemengde gevoelens.

In principe is het niet toegestaan om de monniken te fotograferen, maar toen Carolien er een aansprak en uitlegde wat het doel van deze tocht was, vond hij het toch wel goed. Dus konden we met broeder Isidorus op de foto.

Was Valamo het doel van mijn tocht? Of was het de reis ernaartoe? Alle ervaringen onderweg, alle mensen die ik onderweg ontmoet heb, alles wat ik gezien heb? Van Johan Bruning kreeg ik dit gedicht:

Leven is op weg zijn

bergen beklimmen

waden door rivieren

bloemen plukken bij maanlicht

dwalen door eenzaamheden

en woestijnen

een kaars branden tegen de storm

oplopen met anderen of hen dragen

brood delen en vieren in de nacht

Leven is pelgrimeren

een tijdlang werken aan de weg

een brug bouwen over het water

rovers en duivels verjagen

waken en bidden met zieken

doden begraven bij de kapel

Maar nooit raken pelgrims thuis

‘vreemdelingen’ vestigen zich niet

wanneer zij eindelijk aankomen

weten ze al wat ze vermoedden

de weg is het doel.

Donderdag 8 juli

Carolien heeft een lekker ontbijt op de maasaideken voor de tent gezet. Het belooft weer een warme dag te worden en we zijn nog even blij met de schaduw van een berk. Het witte weggetje op de kaart dat we hebben uitgekozen blijkt een prachtige met bermen alsof je langs duizend bloemenwinkels rijdt. Wat verderop meer stenen. Op ongeveer de helft van de tocht samen geluncht. 's middags laat Carolien ons weten waar we moeten zijn om de tent op te zetten. Het is nog een heel eind. We zijn moe maar heel tevreden over deze dag.

Foto's onderweg

Woensdag 7 juli

Vanmorgen eerst een feestontbijtje om de verjaardag van Michiel te vieren! Daarna moest de jarige job met mij weer op de trappers. We zijn van Luumaki naar Mikkeli gefietst, waar we op een enorme familiecamping hebben overnacht. De toch was zwaar en langer dan gepland: 123 kilometer. Het is fijn om met zijn tweeen te fietsen, dan motiveer je elkaar en hou je het langer vol. En het is een stuk gezelliger! 's Avonds zijn we lekker uit eten geweest in Mikkeli.

Dinsdag 6 juli

Vanmorgen op tijd vertrokken, samen met Michiel op de trappers! We zijn van Lovisa naar Luumaki gefietst, 143 kilometer! We proberen zoveel mogelijk de hoofdwegen te vermijden en in plaats daarvan gravelpaden te rijden, die hier verrassend goed zijn. Soms kom je er toch niet onderuit om langs een autoweg te rijden, dat is niet zo lekker fietsen. Vaak is er maar een smalle strook voor fietsers, waar al het snelverkeer langsraast. Maar de secundaire wegen zijn prachitg, veel groen, rotsen, riviertjes en meren. Carolien was al vooruit gereden naar Luumaki en had boodschappen gedaan. 's Avonds heerlijk gegeten met zijn drieen.

Stand van zaken

Het totale opgehaalde bedrag is nu:

€ 27940 !!!

Helsinki - Loviisa

Vandaag zijn mijn kinderen aangekomen met de ferry in Helsinki, daar heb ik lang naar uitgekeken! Om 7 uur vanmorgen kwamen ze aan, ik was al vroeg bij de terminal om ze op te wachten. We hebben alle spullen overgeladen in de auto, en de fietsen achterop. Daarna zijn we net even buiten Helsinki gereden, waar de tocht vervolgd werd! Maar vanaf nu werd ik vergezeld door Michiel! Met zo'n snelle renner aan je zijde schiet het lekker op, dus we waren al vroeg in de middag op onze plaats van bestemming, Loviisa. Carolien was vooruit gereden met de auto en alle spullen. We staan nu op een prachtig plekje aan zee, gezellig met zijn drieen.

We komen eraan!

Een camping die vol is. Het kán gebeuren, zoals nu bij een bijzonder evenement: de love parade.
Nu heb ik mijn tentje opgezet aan de rand van de stad, niet ver van de zee. Een plek waar niemand komt (denk ik) want erg toegankelijk met die rotsblokken en wolken muggen is het hier niet. Morgen eerst de stad verkennen. De tent met de spullen laat ik maar hier achter.
Twee gebouwen die snel opvallen bij een eerste bezoek aan Helsinki: de beide kathedralen. De Uspenski-kathedraal, opgetrokken uit rode baksteen met een groenkoperen dak met op de torens prachtige gouden uien, wordt beschouwd als de grootste orthodoxe kerk van Europa (zonder Rusland). Zou kunnen, maar die van Tallinn en Riga waren ook reusachtig!
De iconostase is zeker wel de grootste; met zijn 30 meter beslaat hij de volle breedte van de kerk. De enorme kroonluchter voert je gedachten al naar de donkere winteravonden waarop de lichtjes duizelingwekkend gaan schitteren in al het goud rond de iconen. En in jouw ogen!
De dom is het hart van Helsinki, zo wordt gezegd. Het is inderdaad een indrukwekkend bouwwerk boven op een heuvel, ontworpen door de Duitse architect Engel. Op de een of andere manier verwacht je veel van het interieur als je de buitenkant ziet, maar de ruimte lijkt bij een andere kerk te horen. Van de prachtige middentoren op de kruising van het schip en het transept zie je binnen niets terug. De inrichting is sober. Er is wel een mooi altaarretabel met een schildering van de graflegging van Jezus. De grondelementen van de lutherse dienst zijn het woord en de muziek, vandaar dat de preekstoel en het orgel zeer in het oog springende en rijk versierde objecten zijn. Tegenover de kansel een machtig beeld van Luther die zijn hand op de bijbel houdt alsof hij klaar staat om bij dwalingen van de predikant onmiddellijk in te grijpen.
Onder de kerk een crypte die gebruikt wordt voor allerlei bijeenkomsten en concerten. Er staat een orgel en een vleugel. Nu was er een tentoonstelling van het werk van Kaija Mustakallio met als titel: mijn leven. In totaal werden 144 werken (olieverf, aquarel, litho's en etsen) uit haar lange leven als een lifestory geëxposeerd: jeugdwerk, haar omgeving, haar Finnen, haar natuur.
Een warme persoonlijkheid bleek ze te zijn, want toen ik wat langer bij die ijzige Finse landschappen bleef stilstaan en mijn bewondering liet blijken kreeg ik spontaan een kus!
Op het plein voor de kathedraal was het intussen druk geworden. De deelnemers van de loveparade die zich prachtig maar niet al te extravagant hadden uitgedost, vertrokken naar de binnenstad. Te fotograferen was er genoeg!
Het is enorm druk in de stad. Er wordt veel muziek gemaakt, van Vivaldi tot Sibelius (natuurlijk) en op de terrassen wordt het een en ander weggewerkt. De strandjes en de rotseilandjes aan de Golf liggen vol zonaanbidders. De zomer wordt hier intens gevierd.
Mijn tentje staat er nog. Een mooi plekje is het, machtige rotsblokken bedekt met rendiermos en kleine bladmosjes en daartussen heide, bosbes, hengel en windhalm. Pas wanneer je een adder ziet bedenk je weer dat dit het landschap is waar je hem kunt verwachten.
Ik wacht op Carolien en Michiel. Die 'reserveweek' heb ik niet nodig gehad, maar evengoed had ik het nooit gehaald.
Maandagmorgen vroeg komen ze aan in Vuosaari..



Morgenochtend vertrekken wij, Carolien en Michiel naar Finland! De auto is volgeladen (wijn, wodka, kaas...)! We nemen morgennacht de boot vanaf Rostock naar Helsinki, waar we (na 29 uur varen) maandagochtend aan zullen komen. We kijken er erg naar uit om samen de laatste kilometers van deze bijzondere tocht te volbrengen! Pap, here we come!

Naar Helsinki!

Op de boot naar Helsinki.
Een laatste blik op het mooie Tallinn. Op alle bijzondere artefacten die ik van zo dichtbij en vaak van binnen heb gezien.
Op Rusalka, de bronzen engel die er al meer dan een eeuw staat en die zo´n lichtheid heeft dat je verwacht dat hij aanstonds gaat vliegen. Dat monument heb ik gisteravond nog eens van dichtbij bekeken.
Op de sokkel en de lage colons die er omheen staan wordt waarschijnlijk de naam en de betekenis van dit kunstwerk uitgelegd.
Het staat er alleen in het Russisch op en het enige dat ik kan ontcijferen is dat het te maken heeft met een gebeurtenis die plaatsvond op 7 september 1893. Ik vraag het aan een man op een bankje die de engel al een tijdje zit te bewonderen.
Hij is Rus en verontschuldigt zich dat hij niet elke dag Engels spreekt. Ik ook niet. Maar hij legt heel vriendelijk en duidelijk uit wat er op die datum gebeurde. De Rusalka was een Russisch schip dat toen tijdens een storm zonk in de Baltische Zee.
Niet door oorlogsgeweld deze keer, het was gewoon geen goed schip. En de engel wijst de plek aan op zee waar de ramp zich voltrok, ten n.o. van Tallinn. En op de colons rond het monument staan de namen van alle opvarenden. Deze engel is mijn ultieme kunstwerk, vult hij aan. Hij vertelt dat hij Vladimir heet en fysica doceert aan de universiteit van Tallinn. We hebben het over de Russische literatuur waar hij ook zo van houdt. Maar die nanotechnologie is te moeilijk voor mij. (Mijn scores voor algebra waren meestal slecht, hadden we toen maar een leerlingvolgsysteem) Ach Leo, die mathematics zijn zo simpel voor jou. Als je de boeken van Dostojevski kunt lezen, kun je hogere wiskunde ook begrijpen. Dat waag ik te betwijfelen.
Vladimir wil graag weten hoe het verder met mijn reis gaat en schrijft zijn mailadres op.
Ik kijk in de richting van de voorsteven of er al Fins land in zicht is. Ben nu een beetje ongeduldig denk ik.

Als ik zo door Estland fiets zie ik een strakke blauwe lucht, een horizontale streep duister woud daaronder en met wat fantasie op de voorgrond een sneeuwveld. Ziedaar, de vlag van Estland: een perfecte abstractie van een winterlandschap, blauw, zwart en wit. Maar die kleuren betekenen vast iets anders. In ieder geval zit er geen rood in de nationale driekleur, dus iets met bloed is het niet, hoewel hier ook veel oorlogen gevoerd zijn. Voor de Letten en de Litouwers is het rood in hun vlag "bloedserieus".
Verdergaan, afstappen, stilstaan. Vaak is het dat laatste zoals gisteravond bij de schitterende zonsondergang in de Finse Golf. Je ziet op een reusachtige natuurlijke klok de tijd verstrijken. Grappig om te zien hoe jonge stelletjes samen op een bankje gaan zitten en als het allerlaatste rood in de zee is gezonken staan ze allemaal bijna tegelijk op en lopen verder.
Afstappen bij een kerkje in een van de ontelbare dorpjes waar ik doorheen kwam, of bij een kerkhofje. Een van de mooiste was in Kurtuvenai waar ik met Christien nog even ben gaan kijken. Geen Pere Lachaise, maar de simpele schoonheid van een steen met een naam op een heuvel die uitkijkt over het wijde veld. En we vroegen ons af waarom kerkhoven vaak zo mooi zijn, terwijl de levenden vaak in zo`n belabberde woonsituatie verkeren. (een antwoord hadden we niet)
Afstappen en stilstaan bij iets van waarde, waar iets gebeurd is, of gewoon waar nu iemand is. Als je dat vol wil houden kom je aan verder gaan niet meer toe.
De ruïnes van het Perita (Van het Zweedse Brigitta) nonnenklooster vlak voor Tallin nodigen je uit om rust te nemen. Te bedenken hoe iemands leven eruit ziet achter de tralies van een streng convent. Hoe ze in die barre winters hier de gebouwen met metersdikke muren enigszins verwarmd konden krijgen. Zo`n onvoorwaardelijke overgave op grond van de smalle basis van oude verhalen.
Nog voor de stad begint ligt in het Kadriorgpark het gelijknamige kunstmuseum. Het is gebouwd in 1720 in opdracht van Peter de Grote en dan mag het geen verwondering heten dat er zalen vol hangen met oude Hollandse meesters, bekende en onbekende. Maar natuurlijk ook Repin en een aantal Russiche landschapsschilders die ook in Groningen te zien zijn geweest en waar ik met Els nog naar toe ben gegaan.
Vlakbij het standbeeld van Kreutzwald, de dichter van Kalevipoeg, het nationale epos van Estland. Aan een aantal mensen gevraagd hoe je dat uitspreekt en dan beginnen ze meteen te glimmen! Ze kennen het allemaal.
Het sprookjesachtige Tallinn heeft een prachtige oude stad (geen openluchtmuseum!) met daar omheen een harmonieuze combinatie van de allermodernste architectuur en traditionele bouwkunst. Een oud houten kerkje wordt nietig weerspiegeld in een kolos van staal en glas en dat geeft zelfs een meerwaarde.
De oude stad is gebouwd op een heuvel met daarop de domkerk en de Alexander Nevski-kathedraal. Er is veel te zien en te koop en het is er druk met toeristen die achter een gids aanhobbelen. Voor de Nevski-kathedraal staan groepjes Russische vrouwen te bedelen en ook elders in de stad zie je regelmatig mensen grabbelen in een afvalbak.
Tartu, de stad van Arvo Pärt, de componist die met zo weinig middelen zulke indrukwekkende muziek schrijft.
Helaas was er de twee dagen dat ik hier ben geweest geen concert gepland.
Morgen de oversteek naar Helsinki. En ik kijk er zo naar uit dat ik mijn kinderen weer zal zien, aanstaande maandag.

Maandag 28 juni

Toen ik vanmorgen de binnentent openritste lag het hondje van de grondeigenaar, model Baltische scheepskees, prinsheerlijk op de fietstas te slapen.
Hij zag me gisteren al terugkomen van de Konsum (supermarkt) en lag braaf te wachten tot hij ook wat kreeg. Ik mocht hem wel meenemen. Dat wordt lastig!
Over gravelroads, die hier trouwens niet zo heel slecht zijn, en over wegen in aanbouw met veel tegenwind en stof naar de noordkust gegaan.
Onderweg zie je veel mensen diep gebukt tussen het hoge gras op zoek naar wilde aardbeien. Op de fietspaden in de buurt van grotere plaatsen zijn veel wintersporters in flitsende pakjes aan het trainen in de disciplines waar de Esten in uitblinken: schaatsen en langlaufen.
Aan de noordkust liggen mooie vissersdorpjes in een natuurpark. In zee verspreid liggen reusachtige zwerfkeien. Hier en daar rietkragen met zwanen die het plaatje afmaken. Het water van de Finse Golf bevat maar heel weinig zout.

Zondag 27 juni - Tartu

Tartu is een mooie stad! De huizen in de wijk waar ik met mijn tent gestaan heb zijn bijna allemaal van hout. Er is ook veel nieuwbouw in hout.
Het centrum is aantrekkelijk met de vele barokke en neo-classicistische gevels, warme kleuren en romantische smeedijzeren lantaarns.
Tartu is een universiteitsstad en 's avonds is het in de parken en op de terrasjes gezellig druk met ook allerlei ludieke acties van studenten.
In het park worden de grote Estische schrijvers geeerd: het zijn de nationale helden.
De ruine van wat eens een gigantische kathedraal moet zijn geweest is met een paar nieuwe steunberen weer veilig gemaakt en vormt een schitterende ambiance voor drama en concerten. Daar waren ze dan ook hard aan het repeteren.
Aan het Peipsimeer sta je aan de oostelijke rand van Europa. Daar wonen veel oudgelovigen. Dat zijn Orthodoxe gelovigen die in de achttiende eeuw uit Rusland gekomen zijn en wegens repressie een veilige plek zochten. Estland werd toen door Zweden bestuurd en vrijheid van godsdienst stond hoog in het vaandel.
Aan het fenomeen van de Old Believers is en Kolkja een klein museum gewijd. Nee, het is geen sekte, zegt de conservatrice stellig want machtsrelaties of dwang spelen intern geen rol. Ze legt uit dat destijds 5 belangrijke veranderingen door de patriarch en de tsaar werden doorgevoerd waarin veel gelovigen zich niet konden vinden. ( o.m. betreffende de houding van de hand en de vingers bij het maken van een kruisteken) Verder liet het museum ook veel zien over het leven op het Russische platteland. Goed voor de beeldvorming als je de Russen leest. De Oudgelovigen zijn wel geintegreerd. Geen Eurropa over de rand.
De tent opgezet pal aan het prachtige meer met het donkere water.

Altja

Ik ben nu in Altja, een vissersdorpje aan de Finse Golf. Het is prachtig hier! Ik heb 111 kilometer gefietst, de totale kilometerstand is nu 3347 kilometer. Vandaag ga ik naar Talinn (nog 70 kilometer), waar ik een paar dagen zal blijven, om daarna de boot naar Helsinki te nemen.

Foto's onderweg

Zaterdag 26 juni

Op deze bijzondere dag recht uit de tent in het meer gesprongen. Dat lijkt wel heel spartaans maar het water is niet al te koud en je hebt even geen last meer van de muggen. Heel geriefelijk dus. Trouwens naar de zwerm vliegen te oordelen die ik gisteren de hele middag achter me aan had kon een wasbeurt ook geen kwaad. Bij de tent de lappen berkenschors die ik gisteren verzameld had aangestoken en in de walm die dat geeft laten de muggen je redelijk met rust.
Net toen ik de koffie had gezet kwam Arvo uit het bos opgedoken. Hij is bejaard, ziet er wat haveloos uit en heeft een plastic tas bij zich met lege bierblikjes en plastic flessen die hij vindt in de bossen en op parkeerplaatsen. De koffie smaakte hem goed en een stuk brood met kaas ging er ook wel in! De foto die ik van ons gemaakt had wilde hij ook wel en hij schreef zijn adres in mijn boekje. (met lettertype parkinson)
Al spraken we niet zo veel, het was een gezellig ontbijt. Voor hij vertrekt steekt hij nog even de filter (!) van zijn sigaret aan. Tegen de muggen, zegt hij.
Dat wil ik wel geloven!

Toen ik wegging bij Püha-järve streek er een vlucht zwanen neer. Een stippellijn in de verte. Hier had ik willen zijn, met jou. Op deze bijzondere dag.

De veertigste dag.

"De pelgrim reist om zich rekenschap te geven van zijn verwachtingen van de toekomst". Dat schreef mijn collega Betsy als opdracht in een aantekenboekje dat ik voor vertrek van haar kreeg.
Tot diepgaande bespiegelingen over de toekomst kom ik onder deze omstandigheden niet zo gemakkelijk; het is nu meer korte termijn denken over praktische zaken, hoe ver het nog is, de data die 'vastliggen', het weerzien in Finland.
Het verleden daarentegen trekt elke dag breed uitgemeten voorbij met een hoop existentiële vragen die je jezelf gaat stellen. Dood gaan, dood zijn, leven voorbij de dood. In hoeverre zijn wij nu gescheiden van elkaar? De schrijnende stilte roept dikwijls gevoelens van boosheid en verdriet op, voor aanvaarding en berusting is weinig plaats. Maar elke ervaring van schoonheid, reinheid of hartelijkheid die je op weg ervaart laat je even glimlachen en je weet: jij zag het ook! Een samenzijn, één met jou, vaker en intenser naarmate de weg verder gaat.
Ik troost me met deze prachtige zin van Rilke: (en een strijker weet dat dit echt kan)

"Doch alles, was uns anrührt, dich und mich,
nimmt uns zusammen wie ein Bogenstrich,
der aus zwei Saiten eine Stimme zieht".
Uit: Neue Gedichte

In de Konsum van Otepää zie je het Europese Estland met 80 soorten shampoo en wat al niet meer.
Ik ben nu in Tartu, de tweede stad van Estland. Ook een hele mooie en gezellige stad. Ooit hebben Robert en Clara Schumann hier een concert gegeven toen ze op doorreis waren naar St Petersburg. Voor een carriere doe je wat.

Midzomerfeest

Via een omweg ben ik in Sigulda gekomen. Je mag wel fietsen op de vluchtstrook van de Via Baltica, maar van dat geraas word ik niet blij.
Het is mooi in Sigulda. De Gauja heeft zich diep in het landschap gesneden, zo diep dat er zelfs geskied wordt in de winter. Het is ook een mooie kanorivier trouwens.
Al dagen zijn de mensen in de ban van het komende midzomerfeest dat ze hier Priecigus Janus noemen. Overal zie je ze bloemen plukken en kransen maken van bloemen en eikenbladeren. De eik staat voor "manpower".
Aan de puien van de winkels en café's worden berkebomen gebonden. Auto's worden versierd (sommige meer gecamoufleerd) met loof van allerlei bomen.
Vanmiddag daalde een hele familie af naar de oever van de Gauja. Een meisje met een bloemkroon voorop en daarachter opa, oma, kinderen en kleinkinderen en een hondje. Ze hadden allemaal een zorgvuldig samengebonden veldboeket bij zich van korenbloemen, margrieten, enkele aren met daartussen het fijne wit van hoornbloemen. Onderaan bleven ze even stilstaan en gooiden om de beurt het boeketje in de rivier. Toen ze terugliepen vroeg ik aan het meisje met de bloemenkrans wat dit betekende. "Dit doen we elk jaar op Priecigus Janus. Het is een traditie en dan mag je een wens doen".
Prachtig eigenlijk, iets wat je mooi vindt, hoe bescheiden ook en je geeft het af aan het water, aan de natuur en je weet nooit hoe ver het komt en waar het heen gaat. Een symbolische handeling voor de hoop die men koestert maar tegelijkertijd aanvaarding van wat het leven het komende jaar brengt.
Een wens heb ik. Ik zou ook bloemen kunnen plukken. .
Vanavond was er muziek bij een ruïne langs de Gauja. Een band met Lets-talige liederen (kan niet anders want ze houden van hun taal en hun land), zo versterkt, dat de wijde omgeving bediend werd. Het grote podium voor de muziektent bleef aanvankelijk leeg maar naarmate de biervaten leger raakten, werd de dansvloer voller. Rond een mega brandstapel (gehalte Hupsels paasvuur) zaten groepjes stil in het vuur te staren.
De locatie was prachtig gekozen op de hoge oever van de Gauja en omdat het 's avonds even helder was kon iedereen zien dat de zon lang was opgebleven.
Je vraagt alleen maar hoe je het snelst op de weg naar Rauna komt en een vrouw zegt: "Ŗij maar achter me aan" Niet te snel, hoop ik dan. Als de goede weg voor me ligt nog een waarschuwing:
"Over twee kilometer links af, anders kom je helemaal verkeerd uit." Als ik op het punt kom waar het 'mis' kon gaan staat ze me op te wachten en wijst nog eens de richting aan. "Maar eet eerst dit op" en ik krijg een enorme punt ananaspizza in mijn handen geduwd. "Good luck!"

Stand van zaken 2

Zojuist te horen gekregen dat het totale bedrag nu is:

€ 26740 !!!

Stand van zaken

Het totale opgehaalde bedrag is nu:

€ 21740 !

Woensdag 23 juni

Vandaag wordt hier midzomerdag gevierd! Ik ben nu in Sigulda, heb 70 kilometer gefietst, de totale stand is nu 2876 kilometer. Er zijn weinig campings hier, ik sta nu in een dal bij rivier de Gauja. Het regent erg veel hier.

In Riga was op elke straathoek een fietsonderdeel te zien, geelgespoten en vastgeketend aan bijvoorbeeld een lantaarnpaal. Dit ter promotie van de overheid: 'Neem vaker de fiets!' Bij mij is dat echter nogal letterlijk genomen: toen ik even in een internetcafé was werd de kabel van mijn fiets doorgeknipt! Ik was er gelukkig op tijd bij en inmiddels heb ik een nieuwe kabel.

Dinsdag 22 juni

Riga is van oudsher een welvarende stad. Dat is vooral te danken aan de ligging aan het estuarium van de Daugava, waardoor de stad over een prachtige natuurlijk haven beschikte. Wetenschap en kunst konden zo ook tot grote bloei komen.
Dat we nu in crisistijden leven is in Letland wel te merken. Bij de uitzendbureau's en vacaturebanken is het druk. Er worden op straat allerlei diensten aangeboden. Je kunt je laten wegen op straat en invaliden (?) wachten geduldig op een muntje in hun koffiebekertje. Een oude vrouw zet haar hoedje op de trottoirband en begint te dansen op een muziekje uit een cd-speler. Het werkeloosheidspercentage is ongekend hoog.
Toen ik de stad binnenreed zag ik de fundamenten van wat eens de grote synagoge was, midden in het voormalige ghetto. Op een messing plaat staat dat de synagoge, gebouwd in 1871, door de nazi's werd platgebrand waarbij honderden joden omkwamen in de vlammen. "Dat was het werk van Letse fascisten, niet van de Duitsers", vertelt rabbijn Levi van de kleine synagoge die is blijven staan. "Na de oorlog waren er nog 150 van de 45.000 joden over in Riga. Op meer dan 200 plaatsen in Letland zijn moordpartijen geweest".
Het gebedshuis waar ik nu voor sta is gebouwd in 1905, met aan de buitenkant alle kenmerken van art-nouveau. Levi vertaalt de Hebreeuwse tekst op de gevel: "Mijn huis zal een huis van gebed zijn voor alle volken". We mogen niet haten, vult hij aan, want daarmee maak je alleen jezelf kapot. (Waar woord)
Van binnen is de ornamentatie vreemd genoeg in Egyptische stijl. "Dat is omdat we in Egypte hebben leren bidden om verlost te worden uit de slavernij. Dat moeten we blijven doen. Maar dat is mijn persoonlijke interpretatie hiervan" zegt Levi. Als hij bij mijn vertrek hoort dat ik uit Nederland kom geeft hij mij een hand en zegt: "Mazzel in Mokum!".
Er staan nog tientallen houten huizen overeind in het vroegere ghetto, de meeste in deplorabele toestand.
Overal in de stad wordt hard gewerkt aan renovatie van historische panden. Riga is vooral beroemd om zijn art-nouveau. In het begin van de twintigste eeuw lieten ontwerpers zich inspireren door vloeiende lijnen uit de natuur. Er is hier een prachtige wijk waar de liefhebbers van deze kunst hun hartje kunnen ophalen.
Als je wat afstandelijk kijkt, lijkt zo'n pand op een protserige slagroomtaart, maar de details zijn schitterend en veelzeggend over de bewoner van destijds.
Vanwege een zware plensbui een museum ingevlucht. Dat blijkt meestal een aantrekkelijke vluchtweg te zijn. Het nationaal Lets museum heeft een enorme collectie vanaf de oude steentijd tot heden. Honderden foto's over het boerenleven aan het begin van de twintigste eeuw
Eigenlijk niet zo ver van mijn belevingswereld op de boerderij in de jaren '50.
Riga heeft veel mooie kerken. De oeroude dom met een rondgang buiten die vol staat met museumstukken. Het interieur is erg mooi.
Bijzonder indrukwekkend is Russisch Orthodoxe kathedraal van de geboorte van Christus met honderden (!) iconen en 3 iconostasen.
Riga is een stad vol kleur, kunst en gezelligheid. Vandaag is het bijzonder feestelijk rond de Dom. Het is markt, er is live muziek, er treden dansgroepen op en veel mensen lopen rond met een bloemenkrans of een krans van eikenbladeren in het haar. De zon staat op het hoogste punt. Maar hij laat het vandaag wel afweten!

Foto's onderweg

Riga!!!

De kruisberg in Siauliai

Met de fiets in de boot bij Kenave

Wisent bij Cerwony Dwor

Grafsteen van Margot en Anne Frank bij Bergen Belsen

Zaterdag 19 juni

Gisteren met Christien meegeweest naar het verzorgingstehuis in Siauliai. Ze had voor iedereen wel wat bij zich.
Het is er schoon, maar de mensen hebben er erg weinig. Heel weinig privacy met zovelen op een kamer. Verdrietig gezicht, de oude mensjes die de hele dag maar op bed liggen.
Vanmorgen heeft Christien me afgezet op de weg naar Riga. Het is een lange dag geworden, veel regen en veel kilometers (155).
Ten z.o. van Riga tenslotte maar een erf opgereden. Er was een meisje thuis, Madara heette ze en ze vond het goed dat ik op het erf ging staan. Ze zou de deur openlaten want zelf moest ze naar een feest. Kon ik binnen zitten als ik wilde! Midden in de nacht kwamen een paar vrienden van haar eens kijken wie er in de tuin stond met zijn tent. Want ze vonden dat Madara toch wel teveel vertrouwen had geschonken aan iemand die ze helemaal niet kende. Ze probeerden het elegant op te lossen door mij uit te nodigen op het feest maar daar was in na al die kilometers niet meer aan toe.
Gelukkig had ik nog een krant uit Siauliai bij me zodat ik snel uit kon leggen wie ik was en wat mijn plannen waren. Met vriendelijke verontschuldigingen ritsten ze de tent weer dicht.
's Morgens toen ik voor de tent aan de koffie zat kwamen Lyga, de moeder van het gezin en haar zoon Toms mij uitnodigen voor het ontbijt.
Daarna een wandeling gemaakt naar het stuwmeer in de Daugava. Toms wees naar het eiland van de dood. In 1918 zaten veel mensen verstopt op het eiland. Degenen die in de grond verborgen zaten overleefden de gifgasaanval van de Duitsers, de vluchtelingen die in de bomen zaten niet.
Ga er nooit heen, zei Toms, want dan gebeurt er altijd iets ergs. Pas geleden probeerde een Let naar het eiland te zwemmen, maar hij verdronk. Hij was dronken, dat wel.
Terwijl mijn spullen te drogen lagen liet Toms me nog wat highlights van het dorp zien. Lyga gaf me nog een monografie over het dorp Daugmale.
Naar het centrum van Riga gereden. Daar had ik gisteren al kunnen zijn, maar de kennismaking met het gezin van Lyga had ik niet willen missen.
Onderweg kwam ik langs een memorial van Salaspils waar ook veel Nederlandse joden heen gebracht zijn. Het kamp heeft 3 jaar bestaan.
Een zeer sinistere omgeving en een aangrijpende verbeelding mede door de constante ostinate paukenslagen die over het terrein klonken. (adagio, vierkwartmaat, eerste twee achtsten, verder rust)

Daugmale

Grotere kaart weergeven

Vandaag heb ik 155 kilometer gefietst, ik ben nu in Daugmale, een stadje vlakbij Riga. Er is hier niets (geen campings), waardoor ik weer op het erf van een boer kampeer. Het weer is heel slecht, ik hoop dat het morgen beter is!

Vrijdag 18 juni

Vandaag met Christien de Kwant uit Etten Leur rondgekeken in Siauliai en in enkele dorpen in de omgeving waar ze enkele bevriende families kent.
Je wordt overal vriendelijk ontvangen. Omdat ik gisteren op de regionale tv was hoefde ik sommige mensen niets meer uit te leggen. Ook stond er een groot artikel in de Siauliai Krastas onder de kop: pelgrimstocht voor mijn overleden vrouw. Maar verderop wordt uitgelegd dat het ook om sponsering gaat.
Vanmiddag was de oratie van prof. De Wilt in Nijmegen. Ik kon zijn rede hier volgen.Tijdens zijn speech hadden we even skypecontact toen hij de noodzaak van persoonlijke initiatieven bij de fondswerving wilde onderstrepen.
Weer een drukke dag gehad. Het was heel fijn dat Christien mij met haar kennis van het Litouws heeft geholpen tijdens mijn verblijf in Siauliai.
Morgen vertrek ik naar Latvia!

Dinsdag 15 juni

Nog moe, maar vroeg vertrokken uit Panevezys.

Het landschap wordt wat vlakker als je de Aukststaitija af gaat. Hier en daar nog koolzaad in bloei, lupines, rolklaver. Een paar koeien aan een ketting in het hoge gras, een paard met de voorpoten aan elkaar gebonden en daarboven leeuweriken.

Zo kom je in Milekiskai. Achter de houten hekjes huizen in alle denkbare pasteltinten. Een idyllisch dorp? Tussendoor nog enkele van kalkzandsteen uit de sovjettijd. Dan huizen overwoekerd met vlierstruiken en brandnetels voor de deur, verveloos. Vale gordijntjes die door de kapotte ruiten naar buiten wapperen. Geen kinderen. In de tuintjes tussen de aardappelen oude vrouwen aan het werk met hoofddoeken en laarzen tot aan de knieën. Maar iets verderop een trampoline, een schommel, een glijbaan. Er is nog een winkeltje en een school. Milekiskai is er nog.

Panevezys is een grote industriestad met weinig aantrekkelijks. Grauwe flats uit een bekend verleden, maar ook moderne architectuur. Dat zou ik nooit ontdekt hebben trouwens al ik niet Virginijus (Wirgin) ontmoet had toen ik min of meer toevallig de binnenplaats van het etnografisch museum opreed. Als kunstenaar, free lance fotograaf en fevent fietser moest hij mij natuurlijk direct zijn afdeling van het museum laten zien dat alles heeft wat bike is. Aanvankelijk was ik niet zo heel enthousiast want ik zit al bijna een maand op zo'n tweewieler, maar Wirgin begon zo enthousiast te vertellen over modellen, installaties, decoraties van fietsonderdelen en zijn prachtige foto's dat mijn houten kont begon te ontdooien en ik de fiets toch wel weer een bijzonder ding vond.. Op de bovenverdieping de zaken die je gewoonlijk aantreft in een etnografisch museum in Europa: hutten, bijlen sieraden en aardewerk. Wirgin vroeg of ik al eens een holbewoner aanschouwd had. Op mijn nee raadde hij mij aan om over het rode museumkoord te stappen en om in de hut om de hoek te kijken. Ja! Die in dat fietstenue kwam me bekend voor. De spiegel kon je vooraf niet zien en het was toch wel even schrikken!

Boven was er nog een natuurhistorische afdeling met vlinders, diorama's, mammoetresten etc. Een etnografisch museum met een breed spectrum dus.

Als medewerker van de afdeling film en documentatie van de bibliotheek wilde Wirgin mij ook graag zijn werkplek laten zien. Een prachtig voorbeeld van oude en nieuwe architectuur onder een glazen kap, heel harmonisch! En beneden in de nieuw ontstane hal een vleugel.

Panevezys

lelijke stad

met veel verkeer

grijs maar soms gewoon

leuk.

Even buiten de stad zag ik bij een wegrestaurant wat grasvelden. Ik ging er eten en vroeg of ik er de tent op mocht zetten. Mindaugas, de baas, liep met me mee naar de achtertuin en zei in het Nederlands: slaap vannacht daar maar in en hij wees naar een stacaravan. Het kost me niks!

Stand van zaken 2

We zijn zojuist de € 20.000 gepasseerd!

Stand van zaken!

Hier weer een update met het tot nu toe opgehaalde bedrag, dat is:

€ 19935 !

Zondag 13 juni - Kernave

Ik ben nu in de buurt van Kernave. Op het land van een boer. Mocht hier de tent opzetten, want verder is er niets. Kernave ligt 25 km ten noorden van Viesis.
Vanmorgen eerst naar Trakai gereden. Uit een zijstraat rook ik opeens de geur van houtvuur en gebraden vlees. Toen ik er inreed zag ik dat bijna iedereen middeleeuws gekleed ging. Iets verderop zag ik complete riddertenten, ridders in vol ornaat, hofdames en allelerlei activiteiten die je op een middeleeuwse markt zou kunnen verwachten. Boogschutters waren bezig, zwijnen aan het spit en de dorpsgek als gouden knoop daar tussendoor. Vaidas legde uit wat de reden was van die festiviteiten. Het is dit jaar 600 jaar geleden dat Zalgiris plaatsvond, de veldslag tegen Latvia en Livonia waarbij de Litouwers hun grenzen veilig stelden.
Er werden daar ook even staaltjes van gevechtstechniek getoond door de ridders. Een contract met een filmproducent zou verdiend zijn als je het mij vraagt. Echt heel knap.
Nog even langs het grote slot van Trakai gefietst. Het is oud maar heel vaak gerestaureerd, zodat het nieuwbouw lijkt.
Doorgereden over een barslechte weg (die weer heel goed begon, maar toen het slechter werd vond ik teruggaan geen optie) tot ik tenslotte bij een huis kwam pal aan de Neris, een brede stroom waarin het water erg hoog stond. De familie Barnstein nodigde me direct uit voor het eten. Maar eerst de wodka proeven! Er werd een fantastische maaltijd op tafel gezet met aardappelen, vlees in koolbladeren groente en brood. "Probieren Leo" riep Ginteras steeds maar. Hij opende het luik van de kelder en nodigde mij uit mee naar beneden te gaan om een kan berkenwater te halen die in een melkbus bewaard werd. Erg lekker allemaal en die fles moest echt wel leeg voor ik mocht gaan.
De zon stond al laag toen ik vertrok. Een kilometer verderop woonde de buurman die een boot had. Ginteras Barnstein en Domenika, zijn zoon brachten me erheen. Het bleek een piepklein bootje te zijn, we pasten en met z'n tweeën en de fiets net in. Het was hard werken om aan de overkant te komen. Gelukkig geen spullen overboord.
Vanaf Kernave verder naar het noorden gereden tot de zon verdwenen was. Bij de boerderij van de familie Kurminai gestopt. Je bent er meteen hartelijk welkom en je zet de tent maar neer waar je wilt.
Een paar meter voor de tent scharrelt een ooievaar heen en weer. Een ezel aan een tuurpin vlakbij maakt ontevreden geluiden. Een van de kinderen, Dovydas, komt vragen of ik thee wil, of op internet wil kijken, of misschien heb ik wel zin in een omelet!
Nee, dat hoeft echt niet, maar even een berichtje schrijven vind ik wel fijn! Dovile en Paulius Kurminai vertellen over hun studie en hun plannen voor de toekomst. Over het nieuwe huis dat vader op de heuvel aan het bouwen is. Het is gezellig en het is zo weer laat.

Zaterdag 12 juni - Vilnius

Vannacht slecht geslapen. En ook nog op de ongezelligste camping die er bestaat: een grote betonvlakte voor de mobils en een klein weitje voor de tentjes die je hier trouwens niet veel ziet.
Er was een feestconcert vlakbij met een ontzaglijke basdreun. Dat was voor mijn oren teveel en ben teruggegaan naar het centrum.
Bij de kathedraal hadden zich inmiddels honderden fietsers verzameld die net van plan waren aan een ludieke actie te beginnen onder het motto: Hoezo aanpassen aan het verkeer, wij ZIJN het verkeer! Dat sprak me wel aan, terugdenkend aan de smalle marges die ik op de vaak belabberde redresseringsstrookjes toebedeeld kreeg tot nu toe. Een lange nachtelijke rit door de straten van Vilnius volgde, niemand wist waarheen, verlicht en onverlicht, verkeerslichten rood of groen, het maakte kennelijk niet uit. Gezellig was het wel!
Vilnius is een hele mooie stad. Dat schijnt Napoleon ook al aan zijn vrouw geschreven te hebben. En de kleine gothische St Annakerk wilde hij in de palm van zijn hand mee naar Parijs nemen. Maar de Franse cavallerie had die ruimte nodig als paardenstal. Er is in de loop der eeuwen zoveel moois gebouwd en weer verwoest, en weer gerestaureerd. Het is een schone stad, er is muziek op straat, er zijn kunstmarktjes, performances en veel toeristen. Het is een stad die zich kan meten met de aantrekkelijkste hoofdsteden van Europa.
Een bijzonder plekje is de messing tegel tussen de kathedraal en de klokkentoren die apart staat. Je mag erop gaan staan en een wens doen.
Hier stond in 1989 de eerste (laatste) man van de ruim 500 km lange menselijke keten tussen Vilnius en Tallinn om de wens tot democratie kracht bij te zetten.
Een pianoboekje gekocht van M.K. Ciurlionis en aan de serveerster op een terras gevraagd naar de betekenis van de titel die er in het Litouws op stond. Dat kon ze goed uitleggen! Camilia, zo heette ze, heeft een jaar in Steenbergen (!) gewoond bij een bekende plaatselijke politica en ze gaat binnenkort in Maastricht beginnen aan Europese studies. Nederland, dichtbij!

Vrijdag 11 juni - Vilnius

Na het smakelijke ontbijt bij de familie Balinkonis afscheid genomen van Jonas, Ona en Jolantha.
Urenlang door enorme wouden gereden waar geen eind aan leek te komen met af en toe open terrein met een boerderij. Langs de weg kom je regelmatig verkopers tegen van cantharellen en bessen.
In Pirciupiai zag ik een monument met 119 namen en de datum 3 juni 1944. Een Russisch sprekende jongen uit het dorp legde uit met tekeningen wat er toen gebeurd is. Alle 119 inwoners van het dorp, de oudste 75 jaar, de jongste 2 jaar, werden op die plek door de nazi's bij elkaar gezet en in koelen bloede vermoord.
Overal kom je de sporen van de oorlog tegen, veel monumenten en in een bos zo maar ergens een graf met 5 onbekende Russische soldaten.
"Het landschap dat alles heeft gezien, maar eeuwig zwijgt" zei Els een keer. "Laat de monumenten dan maar spreken".
Ik ben nu in Vilnius. Het is een grote stad, ook in ruimtelijke zin. Ik ben blij dat ik met de fiets ben.

Donderdag 10 juni

Vanmorgen gewekt door knetterende donderslagen. Toen de regen opgehouden was alles maar snel ingepakt en vertrokken richting Vilnius
over de Ciurlionisweg. T.g.v. zijn honderdste geboortedag in 1975 zijn verspreid langs de weg naar Varena meer dan 20 reusachtige houten beelden geplaatst. Ze hebben allemaal natuurlijk te maken met zijn disciplines: muziek en schilderkunst.
In Grutas nog even afgeslagen om het sovjet-beeldenpark te bezoeken. Er staan een groot aantal beelden van voormalige communistische leiders die na de onafhankelijkheid (1991) gered zijn van de schroothoop, maar die ook niet allemaal onbeschadigd hier terecht zijn gekomen. Ze werden niet ontzien door de beeldenstormers. Lenin mist in ieder geval zijn duim. In een barak werd aandacht besteed aan de wijze waarop propaganda gevoerd werd. En huiveringwekkend was het om langs de stroomdraden te lopen tussen de wachttorens terwijl propagandistische muziek door de bossen galmde. De Goelag van Grutas!
Is dit geschiedenis of gelegaliseerde heimelijke aanbidding? Een bezoeker uit Riga (wiens vrouw snel doorgelopen was omdat ze het hier bepaald niet prettig vond) weet het zeker: "dit is geschiedenis. Iedereen zou moeten weten wie Djerzinski, Lenin en Stalin waren. Voor mij is het geen nostalgie". Voor hem wellicht niet, maar als ik zie hoe ruim en goed onderhouden de grasveldjes voor de beelden zijn, gepaste afstand dus, dan weet ik zo net nog niet wat de initiatiefnemer in gedachten had. Snel teruggegaan naar de fiets langs de klaarstaande Siberië express.
Als je verderrijdt richting Vilnius kom je een ander bizar stukje geschiedenis tegen. In 1918 werd hier de Onafhankelijke Republiek Perloja
uitgeroepen. Een eigen president en een eigen leger van 200 man! In een prachtig museumpje in het dorp met allerlei gebruiksvoorwerpen die horen bij een rurale samenleving natuurlijk ook uitgebreid aandacht voor dit unicum in de geschiedenis. Maar liefst 5 jaar lang hebben ze het volgehouden. De allervriendelijkste conservatrice moest ook hartelijk lachen om de wilde plannen van destijds, zeker als je bedenkt dat nu bijna geen Litouwer meer zonder Europa zou willen! Toen ik wegreed liep ze mee naar buiten en we zwaaiden nog even voordat ik achter de sparren verdween.
Toen het al donker begon te worden kwam ik aan in Matuizos. Een vriendelijke bewoner van het dorp (Jonas) vond het goed dat ik mijn tent
op zijn erf neerzette. Hij hielp mee met opzetten en kwam met een matras uit de schuur aanlopen want hij dacht dat ik zo op de grond zou slapen. Zijn dochter Jolantha sprak goed Frans. Ze wees me de badkamer en vond het nodig zich te veronschuldigen voor de sobere inrichting! Ze waren zo zorgzaam! Nog even thee gedronken en gaan slapen. Het onweerde de hele nacht.

Woensdag 9 juni

Als je over de geschiedenis van Litouwen leest valt het op hoe vaak het onder de voet gelopen is. Vooral de machtige buren Polen, Rusland, Oostenrijk en Duitsland wisten altijd wel wat het beste voor de Litouwers was.
Na de grootscheepse russificatie volgde opnieuw bezetting door resp. Polen, Duitsland en Rusland. In 1991 riep Litouwen de onafhankelijkheid uit waarop Rusland reageerde met grof geweld. Toch trok het leger zich terug en Landsbergis werd de eerste president. Overal werden gebouwen hersteld en het nationaal bewustzijn leeft sterk. Toch zijn de invloeden van alle bezetters in muziek, beeldhouwkunst en architectuur goed te zien.
De stad waar de schilder/componist M.K.Ciurlionis (1875 - 1911) opgroeide, Druskininkai, eert deze kunstenaar met een aantal beelden in het park. Hij wordt door de mensen hier als een held beschouwd. In het museum dat aan hem gewijd is zijn enkele zalen volgehangen met zijn symbolistische werk. Toen ik er even alleen was zette de conservatrice een van zijn symfonieen op. Op het eerste gehoor iemand die het werk van Brahms goed kende maar er zitten ook Sibeliustrekjes in. Heel mooi overigens. In zijn prachtig geschilderde 'sonates' en triptieken met bijv. prelude - fuga - finale valt het op dat  de slotstukken pessimistisch van karakter zijn: een dodelijk spinnenweb of een hoge bruisende golf waarin de letters MKC verdwijnen. Ciurlionis werd slechts 36 jaar.
Druska betekent zout en de stad is dan ook vooral bekend om zijn minerale bronnen. Wladislaw leidt me rond door het muzeum waarin veel aandacht is voor de geschiedenis van de stad als kuuroord. 500 miljoen jaar geleden is er een meteoriet hier terecht gekomen die heilzame elementen bevatte. Het water wordt van 75 meter diepte opgepompt en Wladislaw verzekert mij dat het drinken ervan goed is voor bijna alles.
Naar de bron gegaan en ook maar eens geproefd. Inderdaad, als je de hele dag de gore nasmaak hebt van soda, zwavel, zout en nog iets, doet het alle fietspijntjes snel vergeten.
10 km buiten de stad nog het beeldenpark van Antanas Cesnulis bezocht. Weergaloos mooie en reusachtige beelden in hout gezien.
Morgen naar het grutaspark en dan verder richting Vilnius.

Er staat nu 2007 kilometer op de teller!

Dinsdag 8 juni

Vanmorgen al vroeg op de fiets.
Onderweg zag ik steeds meer houten huizen waarbij het naturel grijs van het hout  met golfplaten overheerst. Tussendoor ook gele en blauwe legoblokjes in het landschap met bij elke boerderij een nest met ooievaars.
Bij de grens met Litouwen was een vrouw zo vriendelijk om me op de foto te zetten.
Nu ben ik in Druskininkai. Een aardige stad met veel houten huizen die vaak prachtige ornamenten hebben. 
Midden in de stad staat in een park een Russisch Orthodoxe kerk. De pope was vriendelijk en geduldig in zijn uitleg hoe men als mens de eeuwige zaligheid kan bereiken.

Zondag 6 juni

Vanaf de boerderij in Staniewo het pad teruggenomen naar Swieta Lipka. Op aanraden van Gerhardt nog even geluisterd (en gekeken) naar het fantastische orgel daar. Busladingen vol toeristen komen er om te kijken en luisteren naar het monumentale orgel. Het klinkt prachtig, maar het bijzondere is dat bij bepaalde registraties ook bepaalde dingen te zien zijn. Wanneer het trompetregister wordt opengetrokken heffen 2 reusachtige gouden engelen hun bazuinen naar de mond en bij de bourdon begint een nog hoger geplaatste engel op een luit te spelen. Heel knap moet ik zeggen, maar de muziek wordt er door deze draaiorgeleffecten niet mooier van. Uniek is het wel. Groepjes geestelijken spoedden zich met hun collectemandjes door de stampvolle kerk.. Inderdaad, het hele front van de basiliek moet nog gerestaureerd worden.
Van Swieta Lipka naar Kruklanki gereden. Daar stond een wisent model en ik heb me ermee op de foto laten zetten voor het geval ik te laat in Cerwony Dwor zou zijn. Ik was er op tijd maar de wisenten lieten zich niet zien. In ieder geval toch nog een plaatje voor de bovenbouwers zoals ik ze beloofd had.
Verder naar Sajzy gereden door de Puszczta Borecka over een een tientallen kilometers lange weg van keien en los zand en het begon al donker te worden voor ik er was. 10 jaar geleden zijn we er met ons vieren geweest. Het is nu anders daar, het maakte me verdrietig en ben de volgende dag doorgegaan naar Suwalki.

Zaterdag 5 juni

Het was vandaag mooi weer om te fietsen en Mazurië zag er beeldschoon uit. De foto's kunnen niet laten zien hoe het in het echt is.
Ik kwam langs het dorpje Glotowo waar ik een onevenredig groot barok godshuis zag staan. Je vraagt je af hoe zoiets kan. Bij de poort stond gelukkig ook in het Duits de geschiedenis vermeld:
In 1300 hebben de bewoners de heilige hostie in een kelk begraven om deze uit handen te houden van de heidense Litouwers. De hostie werd jaren later door een boer opgeploegd.
De ossen knielden midden in het veld eerbiedig neer... Men besloot daar een kapel te bouwen en Glotowo werd een bedevaartsoord waar veel geld verdiend werd. In het begin van de achttiende eeuw nam de pelgrimage zo'n omvang aan dat er een grote kerk werd gebouwd. Het werd een parel van de barok!
De overeenkomst met het wonder van niervaart is treffend. Een boer in het Westbrabantse Klundert doorstak op het land met een riek een hostie. De bloedende(!) hostie werd naar Breda gebracht en tentoongesteld.
Elk jaar kwamen er duizenden pelgrims op af en met het geld kon de Grote Kerk in Breda gebouwd worden. Een parel van de gotiek! Er zullen nog wel veel meer van die legendes bestaan die de financi"ele basis vormen voor grote kerkelijke kunstprojecten.
In Swieta Lipka overnacht op de boerderij van de familie Haritz, een Duitse familie die er al sinds 1912 woont. Na de oorlog zijn ze er blijven wonen. Ik had een grote kamer met een enorme tegelkachel in het midden.
's Avonds nog even rondgekeken op de boerderij. Het ziet er wat vervallen en chaotisch uit met verroeste landbouwwerktuigen, trekkers en mesthopen waar kippen en ganzen tussendoor scharrelen.
Toen ik 'smorgens vlak voor vertrek nog even in de huiskamer aan de koffie zat kwam Gerhardt Harits (1934) er nog even bij zitten om me wat te vertellen en te vragen over Nederland. Zijn grootvader heeft de boerderij gebouwd en ze hebben het altijd goed gehad. Maar er was ook een zeer zware tijd en hij begon over zijn traumatische ervaringen bij de bevrijding van Polen. De gedisciplineerde Russische soldaten deden hun werk, waren 's avonds moe en sliepen. Maar kort na hun vertrek kwamen de burgermilities die verkrachtend, moordend en brandstichtend het leger achterop kwam. Een half jaar hebben ze bij hun in huis gezeten. 
Gerhardts vader werd weggevoerd en is nooit meer teruggekomen. Meisjes vluchtten de velden in en bleven weken weg. Gerhardt kende een man die 6 maanden lang in een boom heeft geleefd, onafgebroken. Hij leeft nog wel maar is de rest van zijn leven aan een rolstoel gekluisterd door de reuma. Als jongen van 11 jaar heeft hij de ergste dingen gezien, tot aan executies toe waarbij dan hard gelachen werd, herinnert hij zich. Na een uur vertellen zei hij: wij zijn ook slachtoffer van de oorlog. De kinderen moeten dit weten zodat het nooit meer zal gebeuren.
 

Ostroda

Toen ik eergisteravond bij de zussen Krystyna en Maryla M. wilde vertrekken werden we verrast door een enorme plensbui. Ze haalden direct beddengoed uit de kast en besloten dat ik daar moest blijven. De fiets snel opgehaald van de camping en werd geparkeerd in de gang van het appartement. 's Morgens na een heerlijk ontbijt vertrokken richting Ostroda. Zulke gastvrije mensen kom je tegen. De mensen zeggen hier: Gast in huis, god thuis.
Onderweg passeerde een man in zijn auto en bleef op de eerstvolgende parkeerplaats wachten om te vragen wat iemand bewoog om in zo'n heidense outfit (op sacramentsdag n.b.!) door Polen te fietsen. Hij nodigde me uit om in Ostroda bij hem de nacht door te brengen, waar ik niet op in kon gaan. Op een eenzame weg 60 km verderop haalde een wielrenner mij in: het was dezelfde man en wees me de weg naar de camping in Kretowiny.  
Maar er zijn ook wel mensen die hun ongeduld laten blijken als ze even niet kunnen inhalen wanneer je niet zo snel als een auto (hoe vreemd) een berg op komt.
Gisteren voor het eerst na vier dagen de zon weer gezien. Hopelijk wordt het ook wat warmer. De rivieren staan boordevol. De Wisla (Weichsel) is een enorme stroom en er zal nog veel water doorheen moeten voor ze in Zuid Polen weer droge voeten hebben! 
Morgen fiets ik verder. Ooit komt er wel een eind aan dit grote maar ook prachtige land.

Lasin

Vanmorgen vroeg uit Bory Tucholskie vertrokken. Het was weer een grijze dag maar gelukkig bleef het droog.

Aanvankelijk was ik van plan naar Malbork te gaan, maar daar waren mijn benen even niet goed genoeg voor. Nu zit ik in Lasin, ik heb 84 kilometer gereden. Ik probeer de grote doorgaande wegen te vermijden. Erg gevaarlijk soms. De wegkanten zijn vaak kapotgereden en je moet tijdens een afdaling goed uitkijken dat je niet in een gemene kuil of groef belandt, terwijl de vrachtwagens je keihard voorbij denderen. Daarom heb ik maar wat meer landelijke wegen genomen wat wel betekent dat je meer kilometers moet maken. Vandaag zat ik een heel eind op een zandweg waar geen eind aan leek te komen.

Toen ik in Lasin aankwam vroeg ik aan een mevrouw die in de tuin aan het werk was hoe ik bij de camping kon komen. Ze heet Christina en ze woont al 17 jaar in Nederland, dus dat uitleggen was geen probleem. Ze is op familiebezoek en samen met haar zus Maria heeft ze mij erg gastvrij onthaald, met koffie, borrel en een heerlijke maaltijd! En de camping is gratis, dat heeft Christina voor mij ook nog geregeld.

Morgen is het in Polen sacramentsdag. Dan is iedereen vrij, en er zijn dan overal processies. Op de weg zal het dan wel een stuk rustiger zijn. Tot snel!

Verder in Polen

Vandaag heb ik weer een flink stuk kunnen fietsen ondanks het grauwe weer: 122 kilometer. De tocht voerde me door het bosgebied Bory Tucholskie, wat prettig fietsen was. De teller staat nu op 1376 kilometer. Ik ben nu bij het Poolse dorpje Tlen, 30 kilometer ten oosten van Tuchola.

Artikel in de Elbe-Jeetzel Zeitung

Onderweg kom ik veel mensen tegen die me steunen. Zo is er een artikel verschenen in de krant van Elbe-Jeetzel, om aandacht te besteden aan mijn tocht. Hieronder volgt het artikel zoals dat verschenen is.

Radeln gegen den Darmkrebs

Leo Hulshof fährt 3 000 Kilometer mit dem Rad, um Geld für die Behandlung von Krebspatienten zu sammeln

von Rouven Groß
Dannenberg. Leo Hulshof hat einen langen Weg vor sich. Der Lehrer aus der Nähe des  holländischen Breda ist unterwegs nach Valamo, einem Kloster in Finnland, 500 Kilometer nördlich von Helsinki. Aber Leo Hulshof fährt die mehr als 3 000 Kilometer nicht aus Spaß am Fahrradfahren. Er fährt sie, um Geld zu sammeln, Geld für den Kampf gegen Darmkrebs. Denn an dieser tückischen Krankheit starb seine Frau Els, ein Jahr ist das her. Am Dienstag machte Leo Hulshof Station in Dannenberg. 
Eine Woche sei er jetzt unterwegs, berichtet der freundliche Mann, dem man seine Entschlossenheit ansieht. Sechs Wochen liegen noch vor ihm. "Nachts schlafe ich in meinem Zelt", lächelt Leo Hulshof. In Dannenberg allerdings hat er ein festes Dach über dem Kopf, denn er und seine beiden Begleiter übernachten auf Einladung von Udo Daasch im Hotel "Marschtor". "Das ist toll: Man kommt hier an und wird gleich so freundlich und hilfsbereits aufgenommen", sagt Hulshof. Und auch die Geldspende des DEHOGA-Kreisverbandes, die ihm Maja Grönecke überreicht, komme "ganz unerwartet". 
Mit dem Ziel seiner Reise, dem finnischen Kloster Valamo, das weltweit bekannt ist für seine große Ikonen-Sammlung, hat es eine ganz besondere Bewandtnis, erzählt Leo Hulshof. "Als meine Frau erkrankte, und es ihr immer schlechter ging, beschloss sie, nach Valamo zu pilgern, in der Hoffnung, dadurch neue Kraft zu schöpfen", erinnert sich Hulshof. Doch ihre Pilgerreise endete noch in den Niederlanden, in Kruisland. "Dort war sie so geschwächt, dass es nicht weiterging, und wir mussten umkehren." Daher habe er seine Radtour auch in Kruisland begonnen. "Das schien mir der richtige Ort zu sein", sagt er und lächelt wieder. Nein, er habe seiner Frau nicht versprochen, die Pilgerreise zu machen, betont der Witwer. "Aber ich wollte es, und ich wollte damit etwas erreichen: den Kampf gegen den Krebs unterstützen."
Das Geld, das Leo Hulshof auf seiner Tour sammelt, soll der Universitätsklinik Nimwegen zugute kommen. Dort arbeitet der Arzt, der seine Frau bis zu ihrem Tode behandelte und betreute, Pr. Dr. Hans de Wilt. "Es wäre toll, wenn so viel Geld zusammenkommen würde, dass damit ein Forscher ein Jahr lang arbeiten könnte, um bessere Diagnose- oder Heilmöglichkeiten für Darmkrebs zu finden", hofft Leo Hulshof. "Wenn Menschen einen Cent für jeden Kilometer, den ich fahre, spenden, dann wäre das toll. Das sind 30 Euro, und wenn viele mithelfen, kann eine gute Summe zusammenkommen, die hilft, Darmkrebspatienten besser zu behandeln." 
Einiges an Geld sei schon zusammengekommen, freut sich der Lehrer. Und daran haben die Schüler seiner Schule einen großen Anteil: "Sie haben, als ich vor einer Woche aufbrach, einen Sponsorenlauf organisiert  allein, ohne mir Bescheid zu sagen. Als Überraschung und als Geschenk, ist er sichtlich stolz auf das Engagement der Kinder und Jugendlichen. Gut 10 000 Euro seien dadurch zusammengekommen. “Das ist so toll, ich wusste gar nicht, was ich sagen soll."
Ab heute fährt Leo Hulshof allein. "Meine Begleiter, also mein Bruder und seine Frau, waren bis Dannenberg mitgekommen und fahren jetzt wieder nach Hause", erzählt er. Sorge bereitet im aber nicht die Einsamkeit auf der Straße oder nachts im Zelt. "Ich mache mir jetzt erst einmal Sorgen, wie ich über die Oder nach Polen komme: wegen des Hochwassers", schmunzelt der sympathische Enthusiast. Wer seinen 
Weg weiterverfolgen möchte, kann das über sein Internet-Tagebuch machen. Unter http://hoeverishetnog.blogspot.com findet man täglich aktualisierte Berichte von der Fahrt. Und dort findet man auch das Konto, auf das man Geld einzahlen kann, wenn man Leo Hulshof bei seinem ganz persönlichen Kampf gegen den Darmkrebs unterstützen möchte.

Update sponsorbedrag

Hier even een update van de hoogte van het reeds opgehaalde bedrag. De teller staat nu op

€ 15970 !

" Es müsste mich einer führen,
aber nicht der Wind;
weil der Orte und Türen
so viele sind.." (Rilke, Mir zur Feier)

Als ik zo terugkijk is het tot nu toe snel gegaan. Mooi weer, dus rijden maar. Het kan nog genoeg tegenzitten. Gelukkig nu wat meer tijd om tot rust te komen en rond te kijken.
Als je Stettin binnen komt rijden is er weinig dat hoop geeft op het bezoek aan een bezienswaardige stad: grauwe woonblokken, fietspaden - als die er al zijn - in barslechte staat of ze houden plotseling op en verkeer dat je links en rechts voorbijraast. Maar dat zijn indrukken van een vermoeide fietser. Er is geen marktplein dat kan wedijveren met dat van Wroclaw of Krakau maar verspreid over de stad is er heel veel te beleven.
Het concentrische stratenpatroon, breed opgezet rond een plein naar het idee van Hausmann in Parijs geeft de stad wel grandeur.
Op het Pl. Solidarnosci zag ik een beeld ter herinnering aan een zeer ernstige gebeurtenis die plaatsvond op 17 dec. 1970. Gelukkig kwam ik daar een lerares tegen die goed Engels sprak.
Duizenden betogers hadden zich op die dag verzameld op het plein om de pas opgerichte vakbond Solidariteit te steunen. De politie schoot op de menigte en er vielen 15 doden. De namen en hun beroepen staan in graniet vereeuwigd. Een engel van een meter of 10 hoog staat als symbool voor de vrijheid van alle Polen. De handen gestrekt naar voren, een kroon vasthoudend
met de tekst GRUDZIEN 1970. (december '70) Verschillende jonge mensen die ik iets over het monument wilde vragen, zeggen dat ik maar bij de ouderen moet zijn. Ze weten het niet. Toch vreemd eigenlijk...
Tijdens de oorlog is Stettin zwaar getroffen. Door de Engelsen die haveninstallaties en brandstofdepots probeerden te treffen en door de Russen bij de inname van de stad. De kathedraal is bijna met de grond gelijk gemaakt en nu weer schitterend herbouwd. Dat de kerk over zoveel prachtige middeleeuwse kunstwerken beschikt is te danken aan andere kerken uit het wijde omtrek. De gids vertelde dat het nu een van de mooiste kerken van heel Polen is.
Het stedelijk museum is ook heel bijzonder. (Ik mocht er mijn fiets binnen stallen, in de kerk trouwens ook). Het is sterk archeologisch georienteerd met veel stukken uit de steentijd en de bronstijd. Daarnaast is het ook een soort volkenkundig museum met een veel bijdragen uit Afrika ten zuiden van de Sahara. De bovenste etage stond vol met copieën van Griekse meesterwerken waar een tiental studenten van de academie bezig was met tekenen.
Er zijn veel mooie gevels, rijk geornamenteerd, prachtige parken met kunstwerken. Jammer dat weinig mensen Engels of Duits spreken, maar vaak spreken beelden voor zich. Op een straathoek een boeketje boterbloemen met fluitekruid gekocht en voorop mijn fiets gezet.
Stettin, toch een kleurrijke stad.