Zaterdag 5 juni

Het was vandaag mooi weer om te fietsen en Mazurië zag er beeldschoon uit. De foto's kunnen niet laten zien hoe het in het echt is.
Ik kwam langs het dorpje Glotowo waar ik een onevenredig groot barok godshuis zag staan. Je vraagt je af hoe zoiets kan. Bij de poort stond gelukkig ook in het Duits de geschiedenis vermeld:
In 1300 hebben de bewoners de heilige hostie in een kelk begraven om deze uit handen te houden van de heidense Litouwers. De hostie werd jaren later door een boer opgeploegd.
De ossen knielden midden in het veld eerbiedig neer... Men besloot daar een kapel te bouwen en Glotowo werd een bedevaartsoord waar veel geld verdiend werd. In het begin van de achttiende eeuw nam de pelgrimage zo'n omvang aan dat er een grote kerk werd gebouwd. Het werd een parel van de barok!
De overeenkomst met het wonder van niervaart is treffend. Een boer in het Westbrabantse Klundert doorstak op het land met een riek een hostie. De bloedende(!) hostie werd naar Breda gebracht en tentoongesteld.
Elk jaar kwamen er duizenden pelgrims op af en met het geld kon de Grote Kerk in Breda gebouwd worden. Een parel van de gotiek! Er zullen nog wel veel meer van die legendes bestaan die de financi"ele basis vormen voor grote kerkelijke kunstprojecten.
In Swieta Lipka overnacht op de boerderij van de familie Haritz, een Duitse familie die er al sinds 1912 woont. Na de oorlog zijn ze er blijven wonen. Ik had een grote kamer met een enorme tegelkachel in het midden.
's Avonds nog even rondgekeken op de boerderij. Het ziet er wat vervallen en chaotisch uit met verroeste landbouwwerktuigen, trekkers en mesthopen waar kippen en ganzen tussendoor scharrelen.
Toen ik 'smorgens vlak voor vertrek nog even in de huiskamer aan de koffie zat kwam Gerhardt Harits (1934) er nog even bij zitten om me wat te vertellen en te vragen over Nederland. Zijn grootvader heeft de boerderij gebouwd en ze hebben het altijd goed gehad. Maar er was ook een zeer zware tijd en hij begon over zijn traumatische ervaringen bij de bevrijding van Polen. De gedisciplineerde Russische soldaten deden hun werk, waren 's avonds moe en sliepen. Maar kort na hun vertrek kwamen de burgermilities die verkrachtend, moordend en brandstichtend het leger achterop kwam. Een half jaar hebben ze bij hun in huis gezeten. 
Gerhardts vader werd weggevoerd en is nooit meer teruggekomen. Meisjes vluchtten de velden in en bleven weken weg. Gerhardt kende een man die 6 maanden lang in een boom heeft geleefd, onafgebroken. Hij leeft nog wel maar is de rest van zijn leven aan een rolstoel gekluisterd door de reuma. Als jongen van 11 jaar heeft hij de ergste dingen gezien, tot aan executies toe waarbij dan hard gelachen werd, herinnert hij zich. Na een uur vertellen zei hij: wij zijn ook slachtoffer van de oorlog. De kinderen moeten dit weten zodat het nooit meer zal gebeuren.