Maandagavond 12 juli

De auto met de fietsen erop staat beneden in het ruim van de Paldiski Superfast VIII die ons in 29 uur naar Rostock zal brengen.

Als het laatste snippertje zon in zee is verdwenen rollen we onze matjes uit op het achterdek.

Een bijzonder moment samen met mijn kinderen. Ze hebben mij gesteund vanaf het moment dat ik vast besloten was onze tocht te maken. Een heldere ster in het westen, aan bakboord twee lichten.

Er steekt een stevige bries op die vochtige zeelucht over de gangboorden blaast en we kruipen diep in onze slaapzakken: niets zal ons deren.

Zoals de boot zijn eenzame weg vervolgt over het donkere water, trekken door mijn hoofd de lange wegen die ik ging. In weer en wind, door zompige moerasbossen met veel muskieten, op slechte wegen, oneindig lang en met tegenwind waarin je maar met moeite verder komt. Maar er waren altijd weer mensen die het pad begaanbaar maakten.

En jij was erbij, steeds, van het begin tot het eind.

Nun schliesse deine Augen: dass wir nun

dies alles so verschliessen dürfen

in unsrer Dunkelheit, in unserm Ruhn,

wie einer, dems gehört.

(Rilke, uit: Vollendetes)

Zondag 11 juli

Gistermiddag naar Lintula gegaan. Het ligt op een steenworpafstand van ons kampement. Daar wonen de zusters die in de winteroorlog gevlucht zijn zonder de hulp van het Finse leger. Ze hebben tijdens de evacuatie dan ook vrijwel niets van hun eeuwenoude inventaris aan boeken

en iconen kunnen redden.

Het klooster is niet groot. In de tuinen en op de akkers zijn de nonnen aan het werk. In opdracht van de synode van de Finse Orthodoxe kerk worden alle kaarsen die nodig zijn gemaakt op Lintula. In de zomer zorgen de bezoekers voor een aanvullig op het inkomen.

Vanmorgen naar de Russische kerkdienst gegaan in Valamo. De gelovigen die binnenkomen nemen van achter uit de kerk een bosje kaarsen mee en maken een ronde langs iconen en opengeslagen boeken terwijl ze zich voortdurend bekruisen. Dan stellen ze zich op: de mannen rechts, de vrouwen links en ze blijven tijdens de 2 uur durende dienst stil op hun plek staan. Gelukkig stonden er ook een paar bankjes langs de kant. Er is veel wierook en een koorgroepje van 5 man verzorgde de prachtige vijfstemmige gezangen á capella.

Valamo, een prachtige locatie voor studie en meditatie, voor conferenties en exposities, maar noodgedwongen met commerciële randjes.

's Middags teruggereden naar Helsinki en de tentjes opgezet bij Järvenpää. De volgende ochtend hadden we nog even tijd om de stad in te gaan.

Zaterdag 10 juli

Valamo!

Vandaag heb ik samen met Michiel de laatste 16 kilometer gefietst, van Palokki naar Valamo. In totaal staat er nu 4196 kilometer op de teller!

De bestemming is bereikt!

Het klooster van Valamo is in 1940 gesticht door Russisch orthodoxe monniken, relatief nieuw dus. Het ziet er ook allemaal erg nieuw en modern uit, afgezien van de prachtige oude ikonen, die meegekomen zijn uit het oude klooster.

Het klooster is een centrum voor spiritualiteit, studie en meditatie. De monniken die er wonen zijn zelfvoorzienend, o.m. door middel van landbouw en iconen schilderen. Daarnaast kun je er overnachten in een gasthuis, en zijn er natuurlijk iconen te koop. Er is een restaurant, een souvenirwinkel en je kunt een rondleiding krijgen. Daardoor komt het geheel ook wel een beetje commercieel over, wat leidt tot gemengde gevoelens.

In principe is het niet toegestaan om de monniken te fotograferen, maar toen Carolien er een aansprak en uitlegde wat het doel van deze tocht was, vond hij het toch wel goed. Dus konden we met broeder Isidorus op de foto.

Was Valamo het doel van mijn tocht? Of was het de reis ernaartoe? Alle ervaringen onderweg, alle mensen die ik onderweg ontmoet heb, alles wat ik gezien heb? Van Johan Bruning kreeg ik dit gedicht:

Leven is op weg zijn

bergen beklimmen

waden door rivieren

bloemen plukken bij maanlicht

dwalen door eenzaamheden

en woestijnen

een kaars branden tegen de storm

oplopen met anderen of hen dragen

brood delen en vieren in de nacht

Leven is pelgrimeren

een tijdlang werken aan de weg

een brug bouwen over het water

rovers en duivels verjagen

waken en bidden met zieken

doden begraven bij de kapel

Maar nooit raken pelgrims thuis

‘vreemdelingen’ vestigen zich niet

wanneer zij eindelijk aankomen

weten ze al wat ze vermoedden

de weg is het doel.

Donderdag 8 juli

Carolien heeft een lekker ontbijt op de maasaideken voor de tent gezet. Het belooft weer een warme dag te worden en we zijn nog even blij met de schaduw van een berk. Het witte weggetje op de kaart dat we hebben uitgekozen blijkt een prachtige met bermen alsof je langs duizend bloemenwinkels rijdt. Wat verderop meer stenen. Op ongeveer de helft van de tocht samen geluncht. 's middags laat Carolien ons weten waar we moeten zijn om de tent op te zetten. Het is nog een heel eind. We zijn moe maar heel tevreden over deze dag.

Foto's onderweg

Woensdag 7 juli

Vanmorgen eerst een feestontbijtje om de verjaardag van Michiel te vieren! Daarna moest de jarige job met mij weer op de trappers. We zijn van Luumaki naar Mikkeli gefietst, waar we op een enorme familiecamping hebben overnacht. De toch was zwaar en langer dan gepland: 123 kilometer. Het is fijn om met zijn tweeen te fietsen, dan motiveer je elkaar en hou je het langer vol. En het is een stuk gezelliger! 's Avonds zijn we lekker uit eten geweest in Mikkeli.

Dinsdag 6 juli

Vanmorgen op tijd vertrokken, samen met Michiel op de trappers! We zijn van Lovisa naar Luumaki gefietst, 143 kilometer! We proberen zoveel mogelijk de hoofdwegen te vermijden en in plaats daarvan gravelpaden te rijden, die hier verrassend goed zijn. Soms kom je er toch niet onderuit om langs een autoweg te rijden, dat is niet zo lekker fietsen. Vaak is er maar een smalle strook voor fietsers, waar al het snelverkeer langsraast. Maar de secundaire wegen zijn prachitg, veel groen, rotsen, riviertjes en meren. Carolien was al vooruit gereden naar Luumaki en had boodschappen gedaan. 's Avonds heerlijk gegeten met zijn drieen.

Stand van zaken

Het totale opgehaalde bedrag is nu:

€ 27940 !!!

Helsinki - Loviisa

Vandaag zijn mijn kinderen aangekomen met de ferry in Helsinki, daar heb ik lang naar uitgekeken! Om 7 uur vanmorgen kwamen ze aan, ik was al vroeg bij de terminal om ze op te wachten. We hebben alle spullen overgeladen in de auto, en de fietsen achterop. Daarna zijn we net even buiten Helsinki gereden, waar de tocht vervolgd werd! Maar vanaf nu werd ik vergezeld door Michiel! Met zo'n snelle renner aan je zijde schiet het lekker op, dus we waren al vroeg in de middag op onze plaats van bestemming, Loviisa. Carolien was vooruit gereden met de auto en alle spullen. We staan nu op een prachtig plekje aan zee, gezellig met zijn drieen.

We komen eraan!

Een camping die vol is. Het kán gebeuren, zoals nu bij een bijzonder evenement: de love parade.
Nu heb ik mijn tentje opgezet aan de rand van de stad, niet ver van de zee. Een plek waar niemand komt (denk ik) want erg toegankelijk met die rotsblokken en wolken muggen is het hier niet. Morgen eerst de stad verkennen. De tent met de spullen laat ik maar hier achter.
Twee gebouwen die snel opvallen bij een eerste bezoek aan Helsinki: de beide kathedralen. De Uspenski-kathedraal, opgetrokken uit rode baksteen met een groenkoperen dak met op de torens prachtige gouden uien, wordt beschouwd als de grootste orthodoxe kerk van Europa (zonder Rusland). Zou kunnen, maar die van Tallinn en Riga waren ook reusachtig!
De iconostase is zeker wel de grootste; met zijn 30 meter beslaat hij de volle breedte van de kerk. De enorme kroonluchter voert je gedachten al naar de donkere winteravonden waarop de lichtjes duizelingwekkend gaan schitteren in al het goud rond de iconen. En in jouw ogen!
De dom is het hart van Helsinki, zo wordt gezegd. Het is inderdaad een indrukwekkend bouwwerk boven op een heuvel, ontworpen door de Duitse architect Engel. Op de een of andere manier verwacht je veel van het interieur als je de buitenkant ziet, maar de ruimte lijkt bij een andere kerk te horen. Van de prachtige middentoren op de kruising van het schip en het transept zie je binnen niets terug. De inrichting is sober. Er is wel een mooi altaarretabel met een schildering van de graflegging van Jezus. De grondelementen van de lutherse dienst zijn het woord en de muziek, vandaar dat de preekstoel en het orgel zeer in het oog springende en rijk versierde objecten zijn. Tegenover de kansel een machtig beeld van Luther die zijn hand op de bijbel houdt alsof hij klaar staat om bij dwalingen van de predikant onmiddellijk in te grijpen.
Onder de kerk een crypte die gebruikt wordt voor allerlei bijeenkomsten en concerten. Er staat een orgel en een vleugel. Nu was er een tentoonstelling van het werk van Kaija Mustakallio met als titel: mijn leven. In totaal werden 144 werken (olieverf, aquarel, litho's en etsen) uit haar lange leven als een lifestory geëxposeerd: jeugdwerk, haar omgeving, haar Finnen, haar natuur.
Een warme persoonlijkheid bleek ze te zijn, want toen ik wat langer bij die ijzige Finse landschappen bleef stilstaan en mijn bewondering liet blijken kreeg ik spontaan een kus!
Op het plein voor de kathedraal was het intussen druk geworden. De deelnemers van de loveparade die zich prachtig maar niet al te extravagant hadden uitgedost, vertrokken naar de binnenstad. Te fotograferen was er genoeg!
Het is enorm druk in de stad. Er wordt veel muziek gemaakt, van Vivaldi tot Sibelius (natuurlijk) en op de terrassen wordt het een en ander weggewerkt. De strandjes en de rotseilandjes aan de Golf liggen vol zonaanbidders. De zomer wordt hier intens gevierd.
Mijn tentje staat er nog. Een mooi plekje is het, machtige rotsblokken bedekt met rendiermos en kleine bladmosjes en daartussen heide, bosbes, hengel en windhalm. Pas wanneer je een adder ziet bedenk je weer dat dit het landschap is waar je hem kunt verwachten.
Ik wacht op Carolien en Michiel. Die 'reserveweek' heb ik niet nodig gehad, maar evengoed had ik het nooit gehaald.
Maandagmorgen vroeg komen ze aan in Vuosaari..



Morgenochtend vertrekken wij, Carolien en Michiel naar Finland! De auto is volgeladen (wijn, wodka, kaas...)! We nemen morgennacht de boot vanaf Rostock naar Helsinki, waar we (na 29 uur varen) maandagochtend aan zullen komen. We kijken er erg naar uit om samen de laatste kilometers van deze bijzondere tocht te volbrengen! Pap, here we come!

Naar Helsinki!

Op de boot naar Helsinki.
Een laatste blik op het mooie Tallinn. Op alle bijzondere artefacten die ik van zo dichtbij en vaak van binnen heb gezien.
Op Rusalka, de bronzen engel die er al meer dan een eeuw staat en die zo´n lichtheid heeft dat je verwacht dat hij aanstonds gaat vliegen. Dat monument heb ik gisteravond nog eens van dichtbij bekeken.
Op de sokkel en de lage colons die er omheen staan wordt waarschijnlijk de naam en de betekenis van dit kunstwerk uitgelegd.
Het staat er alleen in het Russisch op en het enige dat ik kan ontcijferen is dat het te maken heeft met een gebeurtenis die plaatsvond op 7 september 1893. Ik vraag het aan een man op een bankje die de engel al een tijdje zit te bewonderen.
Hij is Rus en verontschuldigt zich dat hij niet elke dag Engels spreekt. Ik ook niet. Maar hij legt heel vriendelijk en duidelijk uit wat er op die datum gebeurde. De Rusalka was een Russisch schip dat toen tijdens een storm zonk in de Baltische Zee.
Niet door oorlogsgeweld deze keer, het was gewoon geen goed schip. En de engel wijst de plek aan op zee waar de ramp zich voltrok, ten n.o. van Tallinn. En op de colons rond het monument staan de namen van alle opvarenden. Deze engel is mijn ultieme kunstwerk, vult hij aan. Hij vertelt dat hij Vladimir heet en fysica doceert aan de universiteit van Tallinn. We hebben het over de Russische literatuur waar hij ook zo van houdt. Maar die nanotechnologie is te moeilijk voor mij. (Mijn scores voor algebra waren meestal slecht, hadden we toen maar een leerlingvolgsysteem) Ach Leo, die mathematics zijn zo simpel voor jou. Als je de boeken van Dostojevski kunt lezen, kun je hogere wiskunde ook begrijpen. Dat waag ik te betwijfelen.
Vladimir wil graag weten hoe het verder met mijn reis gaat en schrijft zijn mailadres op.
Ik kijk in de richting van de voorsteven of er al Fins land in zicht is. Ben nu een beetje ongeduldig denk ik.

Als ik zo door Estland fiets zie ik een strakke blauwe lucht, een horizontale streep duister woud daaronder en met wat fantasie op de voorgrond een sneeuwveld. Ziedaar, de vlag van Estland: een perfecte abstractie van een winterlandschap, blauw, zwart en wit. Maar die kleuren betekenen vast iets anders. In ieder geval zit er geen rood in de nationale driekleur, dus iets met bloed is het niet, hoewel hier ook veel oorlogen gevoerd zijn. Voor de Letten en de Litouwers is het rood in hun vlag "bloedserieus".
Verdergaan, afstappen, stilstaan. Vaak is het dat laatste zoals gisteravond bij de schitterende zonsondergang in de Finse Golf. Je ziet op een reusachtige natuurlijke klok de tijd verstrijken. Grappig om te zien hoe jonge stelletjes samen op een bankje gaan zitten en als het allerlaatste rood in de zee is gezonken staan ze allemaal bijna tegelijk op en lopen verder.
Afstappen bij een kerkje in een van de ontelbare dorpjes waar ik doorheen kwam, of bij een kerkhofje. Een van de mooiste was in Kurtuvenai waar ik met Christien nog even ben gaan kijken. Geen Pere Lachaise, maar de simpele schoonheid van een steen met een naam op een heuvel die uitkijkt over het wijde veld. En we vroegen ons af waarom kerkhoven vaak zo mooi zijn, terwijl de levenden vaak in zo`n belabberde woonsituatie verkeren. (een antwoord hadden we niet)
Afstappen en stilstaan bij iets van waarde, waar iets gebeurd is, of gewoon waar nu iemand is. Als je dat vol wil houden kom je aan verder gaan niet meer toe.
De ruïnes van het Perita (Van het Zweedse Brigitta) nonnenklooster vlak voor Tallin nodigen je uit om rust te nemen. Te bedenken hoe iemands leven eruit ziet achter de tralies van een streng convent. Hoe ze in die barre winters hier de gebouwen met metersdikke muren enigszins verwarmd konden krijgen. Zo`n onvoorwaardelijke overgave op grond van de smalle basis van oude verhalen.
Nog voor de stad begint ligt in het Kadriorgpark het gelijknamige kunstmuseum. Het is gebouwd in 1720 in opdracht van Peter de Grote en dan mag het geen verwondering heten dat er zalen vol hangen met oude Hollandse meesters, bekende en onbekende. Maar natuurlijk ook Repin en een aantal Russiche landschapsschilders die ook in Groningen te zien zijn geweest en waar ik met Els nog naar toe ben gegaan.
Vlakbij het standbeeld van Kreutzwald, de dichter van Kalevipoeg, het nationale epos van Estland. Aan een aantal mensen gevraagd hoe je dat uitspreekt en dan beginnen ze meteen te glimmen! Ze kennen het allemaal.
Het sprookjesachtige Tallinn heeft een prachtige oude stad (geen openluchtmuseum!) met daar omheen een harmonieuze combinatie van de allermodernste architectuur en traditionele bouwkunst. Een oud houten kerkje wordt nietig weerspiegeld in een kolos van staal en glas en dat geeft zelfs een meerwaarde.
De oude stad is gebouwd op een heuvel met daarop de domkerk en de Alexander Nevski-kathedraal. Er is veel te zien en te koop en het is er druk met toeristen die achter een gids aanhobbelen. Voor de Nevski-kathedraal staan groepjes Russische vrouwen te bedelen en ook elders in de stad zie je regelmatig mensen grabbelen in een afvalbak.
Tartu, de stad van Arvo Pärt, de componist die met zo weinig middelen zulke indrukwekkende muziek schrijft.
Helaas was er de twee dagen dat ik hier ben geweest geen concert gepland.
Morgen de oversteek naar Helsinki. En ik kijk er zo naar uit dat ik mijn kinderen weer zal zien, aanstaande maandag.